Kış aylarında yağan kar nedeniyle kimi zaman aylarca yolu trafiğe kapalı kalan Van’ın Bahçesaray ilçesinde 7’den 70’e herkes satranç oynuyor. Hemen hemen her evde bir satranç tahtasının bulunduğu ilçede, satranç küçük yaşlardan itibaren öğreniliyor. İlçe merkezinde bulunan kahvehanelerde 2 kişinin oynadığı satrancı kimi zaman onlarca kişi izliyor. 
 
GÜNLERCE AYNI MASA, SAATLERCE AYNI TABURE 
 
Geçit vermeyen sarp dağlar arasında bulunan ve adeta saklı bir cenneti andıran ilçede, satranç özellikle uzun kış akşamlarının vazgeçilmezi oluyor. Tatlı bir rekabetle oynanan satranç, günlerce aynı kişileri aynı sehpa veya masada bir araya getiriyor. Neredeyse satranç bilmeyenin olmadığı ilçede, yenilenler kimi zaman saatlerce aynı taburede oturarak, rakibini yenene kadar pes etmiyor. 
 
KIRAN KIRANA BİR MÜCADELE 
 
Kahvehanenin müdavimlerinden 57 yaşındaki Mehmed Cankuş, çocuk yaşta satrancı babasından öğrendiğini söyledi. Zaman zaman kendi aralarında turnuvalar düzenlediklerini paylaşan Cankuş, "İlçenin köylerinden satranç oynamak için gelen çok sayıda yaşlı var. Bazen 2 kişi oynar; ama onlarca kişi izler. Oyunlar ise hem esprili hem de kıran kırana geçer” dedi. 
 
ÇIRA IŞIĞINDA SATRANÇ
 
Çocukluğundan beri satranç oynadığını dile getiren İbrahim Sunkur ise, Bahçesaray’ın satranç tarihine ilişkin bilgi verdi. İlçenin eskiden ilim irfan yeri olduğunu ve her köyde bir medresenin olduğunu dile getiren Sunkur, “O dönemlerden kalma bir alışkanlık hala devam ediyor. Medreselerin olduğu dönemde cuma günleri, tatil günleri oluyor ve insanlar cuma günü satranç oyunu oynuyordu. Burada yapacak çok bir şey olmadığından satranç burada güçlü bir zemin bulmuş. Ancak medreselerin kapatılmasından sonra bu gelenek bitmemiş ve bugüne kadar devam etmiş. Çoğu zaman mum ışığında, çıra ışığında satranç oynanırmış” sözleriyle anlattı. 
 
SATRANÇ ÜZERİNE FIKRA
 
Mir, bey, imam, köylü demeden herkesin satranç oynadığını söyleyen Sunkur, “Çoğu zaman iş yerlerinde dahi oynanıyor. İnsanlar işe ara verdikleri kısa zamanlarda bile satranç oynuyor” dedi. Satranca dair geçmişten bugüne taşınan olayların ve hatta fıkraların dahi olduğunu paylaşan Sunkur, bir tanesini şu sözlerle anlattı: "İki kişi satranç oynamak için masaya otururlar. Saatlerce oynarlar. Sabaha kadar süren bu oyunun ardından yenilen taraf, her şeyini toplar kenti terk eder. Yenilen kişi gider iyice satrancı öğrenir ve 28 yıl sonra Bahçesaray’a döner. Ve yenildiği kişiyi bulur yeniden onunla oynamak ister. Adam kabul eder ve 28 yıl sonra oyunu kazanır.” (MA)