2018 yılının ilk altı ayında elektrikten doğalgaza, alkollü ürünlerden sigaraya, otoyol ve köprü geçiş ücretlerinden akaryakıta temel tüketim kalemlerine art arda zam yapıldı.
Bianet'ten Hikmet Adal'ın haberine göre; sadece 24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve 27. Dönem milletvekilliği Seçimleri'nin ardından en az 5 kalem ürüne zam geldi. Yılbaşından bu yana ise zam yapılan ürün grubu sayısı 14'ü buldu.
Enflasyon ve dövizin önlenemeyen yükselişi:Geçtiğimiz günlerde yüzde 15.5 olarak açıklanan enflasyon rakamlarının ardından bir çok ürüne zam yolda. 2003'ten bugüne en yüksek seviyede olan enflasyon, yüksek döviz kuruyla birlikte tüketici üzerinde baskı oluşturuyor.
Alkol zammı: Son olarak dün asgari mahtu vergi oranlarının arttırılması ile birlikte alkollü içecek ve bazı tütün ürünlerine en az yüzde 10 oranında zam yapılması bekleniyor.
Haziran ayı enflasyon oranlarının açıklanmasının ardından belli olan altı aylık üretici enflasyonu kadar Özel Tüketim Vergisi'ne (ÖTV) zam yapılması gerekiyor. Yüzde 15.5 olarak açıklanan enflasyon oranının ardından rakıdan alınan vergi 184 TL'den 213 TL'ye çıktı. Buna göre alkol oranı yüzde 45 olan 70'lik rakının ÖTV'si 58 TL'den 67 TL'ye yükseldi. Böylece 70'lik Yeni Rakı'nın fiyat da 102 TL'den 119 TL'ye yükselmiş olacak. 70'lik rakının üzerindeki toplam vergi oranı ise 84 TL'yi bulmuş olacak. Gelen bu zam haberiyle birlikte alkollü içeceklere bu yıl içersinde yapılan üçüncü zam oldu. Toplam zam oranı yüzde 25'i buldu.
Sigara zammı: 30 Haziran itibariyle Resmi Gazete'de yayınlanan değişiklikle birlikte sigara başına 0.2429 TL olan asgari maktu vergi oranı 0.28 TL'ye, 0.3246 TL olan paket başına maktu vergi 0.42 TL'ye çıkartılmıştı. Böylece paket başına 5.1826 TL olan maktu vergi tutarları 6.02 TL'ye çıkmıştı. Buna göre bir paket sigara üzerinden alınacak en düşük vergi 6.02 TL'ye yükselmiş oldu. Yine aynı kararla yüzde 65.25 olan nispi vergi tutarı da yüzde 63'e indirildi. Bu yeni orana göre 9.5 liranın altındaki her sigaranın vergisi 6.02 TL olacak şekilde ayarlandı. 9.5 TL'nin altındaki sigaralara böylece 1 TL civarında zam yapılması bekleniyor.
Avrasya tüneli geçiş ücretlerine zam:Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine 1 Temmuz 2018 saat 00.00 itibariyla geçerli olacak şekilde zam yapıldı. Buna göre otomobiller için 19,20 TL olan geçiş ücreti 23,30 TL'ye, minibüsler için ise 28,80 TL'den 34,90 TL'ye yükseltildi. Bu zamla birlikte tünelin açılış tarihi olan 20 Aralık 2016 tarihinden beri geçiş ücretlerine yapılan üçüncü zam oldu. Bir önceki zam 31 Ocak 2018 tarihinde yapılmış yüksek fiyat nedeniyle KDV indirimine gidilmişti.
Otoyol ve köptü ücretlerine zam: Yeni yılla birlikte Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM) otoyol ve köprü ücretlerine ortalama yüzde 10 ila yüzde 25 arasında değişen zamlar yaptı. Zamlar 1 Ocak'tan geçerli olmak üzere Boğaz köprülerinde otomobil geçiş ücreti 8,75 TL, otoyollarda otomobil için en düşük geçiş ücreti 2,5 TL, en yüksek geçiş ücreti 25 TL olarak belirlendi. Köprü için geçiş ücreti daha önce 7 TL'ydi.
Elektrik üretimi gazına zam:
Botaş, doğalgazdan elektrik üreten santrallere verilen doğalgazın fiyatında yüzde 8 oranında zam yaptı. Söz konusu zam elektrik üretim maliyetlerinde artışa neden oldu. Bu artış yine tüketiciye zam olarak geri döndü.
Elektriğe zam:Botaş'ın doğalgazdan elektrik üreten santrallere verilen doğalgazın fiyatına zam yapmasının ardından elektrik üretim maliyetlerinde artış meydana gelmişti. Bu nedenle 1 Nisan'dan itibaren geçerli olmak üzere elektriğe yüzde 2,89 oranında zam yapıldı.
Doğalgaza zam iddiası: Rus gazeteleri Rusya'nın Türkiye'ye sattığı doğalgaza yüzde 30 oranında zam yapacağını iddia etti. Piyasa aktörleri bu artışı, Temmuz ayından itibaren aynı oranda tüketiciye yansıtılacağı şeklinde değerlendiriyor.
Yem fiyatlarındaki zamlar: Mart ayında hayvan yemi fiyatlarına bir yıl içersinde üçüncü kez zam yapılmasının ardınan et ve süt ürünlerinde artışlar meydana geldi. Çiftçi ve işletmelerin artan maliyetlerini fiyatlara yansıtmalarının ardından sütten peynire, tereyağından dondurmaya bir çok ürünün fiyatında artışlar görüldü.
Türkiye sebze ve meyveye dünyaya oranla daha pahalı ulaşıyor: Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütünün (OECD) açıkladığı tarım raporuna göre Türkiye tarımsal ürünlere ulaşmak için diğer ülkelerden yüzde 28 oranında daha fazla fiyat ödüyor. Bunun nedeni olarak ise devletin uyguladığı yanlış tarım politikaları gösteriliyor.
ABD'den ithal edilecek ürünlere ek vergi: ABD Başkanı Donald Trump, ABD'nin ulusal güvenliğini korumak amacıyla ithal çelik ve alüminyuma gümrük vergisi getirdi. Çeliğe yüzde 25, alüminyuma yüzde 10 gümrük vergisi tarifesi uygulamasıyla birlikte bir çok ülke bu durumdan etkilendi.
Türkiye buna karşılık olarak ABD ürünlerine 267 milyon dolar'lık ek vergi koydu. Arasında pirinç, alkollü içecekler, yaprak tütün, binek otomobil, güzellik veya makyaj malzemelerinin bulunduğu ABD menşeli ürünlerin Türkiye'ye ithalatına ek mali yükümlülük uygulanmasının ardından bunun tüketici fiyatlarına yansıması bekleniyor. Karar 21 Haziran'dan itibaren uygulanmaya başlandı.
Akaryakıt fiyatları: Ülkede artan döviz fiyatları ve enflasyonun etkisiyle her geçen gün yükselen akaryakıt fiyatlarına önlem alamayan hükümet çareyi, akaryakıt ürünlerine uygulanan verginin dengelenmesinde buldu. Bakanlar Kurulu kararına göre akaryakıtın rafineri çıkış fiyatında, ÖTV'nin gerçekleşen artış tutarı kadar düşürülmesine karar verildi. Böylece Akaryakıta gelen zam sonrası ÖTV indirimine gidilerek, son tüketiciye zam yansıtılmamaya başladı.