ABD Bankası The Wells Fargo tarafından yaptırılan bir araştırma kripto paralar üzerinden zengin olma hayalinin 15 yaşa düştüğünü gösteriyor.
Sosyal medyada kulaktan kulağa yayılan başarı hikayeleri kısa zamanda çok para kazanma hayallerini besliyor ve ülkemizde de birçok öğrenci bu furyaya kapılıyor. Çok sayıda üniversite öğrencisi, yüksek öğretim için verilen kredi ve bursları, ailesinin gönderdiği parayı hatta cebinde kalan az miktarda harçlığını büyük umutlarla kripto paralara yatırıyor.
Uzmanlarsa uyarıyor: “15-20 yaş arası gençlerin cesaretlerinin en yüksek olduğu dönem. Bu dönemde risk almaktan çekinmiyorlar. Ancak amaç günü kurtarmak olmamalı. Bunun için onları koruyacak etik üst bilinç oluşturulmalı.”
ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Bugay Sökmez, ”Kripto paralar gençler arasında çok fazla popüler hale geldi. Kampüs içinde birkaç öğrencimin çok iyi para kazandığına bizzat şahit oldum. Hatta maddi durumu iyi olmayan bir öğrencim bir gün okula lüks bir arabayla geldi” diyor.
Ancak Bugay’ın daha sonra söyledikleri pek iç açıcı değil: “Her zaman öğrencilerin kripto para ile imtihanı olumlu olmuyor. Üniversite öğrencisi 20 yaşındaki Halil Utku Şimşek devletten aldığı KYK kredileri, okuduğu süreçte çalışarak kazandığı paralar dahil olmak üzere biriktirdiği bütün parayı kripto para borsasında kaybetti.
Şimşek bu konudaki tek örnek değil. KYK’dan aldıkları burs ve kredilerle yatırım yapanların sayısı gittikçe artıyor. Araştırmalara göre yatırımcıların yüzde 50’si 18-24 yaş aralığında. 15-20 yaş arasındaki gençlerin yüzde 45’i kripto hakkında ebeveynlerinden daha çok şey bildiğini düşünüyor.
Kripto paradaki en önemli nokta genç neslin teknoloji kullanımı konusundaki özgüveni. Gelişimsel özellik olarak 15-30 arası yaş grubu risk almaya daha açık. Y kuşağının kripto para borsası karşısındaki tutumu, “ben bir deneyeyim” şeklinde oluyor. Genç yaştaki benim başıma bir şey gelmez inancı da risk alma cesaretini artırıyor.”
Prof. Dr. Cem Sütçü - Marmara Üniversitesi Bilişim Anabilim Dalı: “Öğrencilerin paralarını burada çarçur etmeleri doğru bir şey değil. Onun yerine altında yatan teknoloji üzerine kafa yorup neler yapabiliriz diye düşünseler uzun vadede daha faydalı olur. Hepimiz sosyal medyada birçok olumsuz örnek görüyoruz. Ama bu kripto paraların yanlış olduğu anlamına gelmiyor. Yani bıçağı ekmek kesmek içinde kullanabilirsin, birini yaralamak için de... Şu an çoğunluk neyi, nasıl yaptığını bilmiyor. Twitter’da birisi bir coinin yükseleceğini söylüyor, duyan ona yatırıyor parayı. Yetkililerin bu sistemin nasıl çalışacağını, kimin nereye kadar ne yapma hakkı olacağını belirlemesi gerekiyor.”
İsmail Hakkı Polat- Kadir Has Üniversitesi Yeni Medya Bölümü Öğretim Görevlisi: “Kredi kartı zorunluluğu olduğu için kripto para borsasında işlem yapacak kişinin en az 18 yaşında olması gerekiyor. Gençler aile büyüklerinin kartlarını kullanarak sisteme girebiliyor. Oyunlardan aşina oldukları alım satımlar, onların dünyasında para kavramını somut hale getiriyor. Bu durumda da gerçekle dijital dünya karışmaya başlıyor. İşte bu yüzden gençleri bilinçlendirmek gerekiyor. Gençler neyin doğru neyin yanlış olduğunu bilmeden kripto para denizine dalıyorlar. Kripto paraları yasaklayalım diyemeyiz. Gençlerin bundan korunması için etik ve ahlaki bilincin de geliştirilmesi gerek.“
UZMAN Psikolog Caner Aydın ise yüksek lisans eğitimi sırasında sanal paralarla tanışmış. Yatırılacak paranın miktarının önemli olduğuna dikkat çeken Aydın, “Haberlerden çok etkilendim için bu işe girdim. İşin içine dahil olunca bana daha mantıklı geldi. Dolar, altın gibi bir yatırım aracı olarak görüyorum. Burada en önemli faktör yatırım yapılacak miktar. Özellikle öğrenciler ihtiyaçları olan parayı buraya yatırmamalı. Bu tarz paraları kaybetmek herkes için üzücü durumlara yol açıyor” dedi.
BURSA Uludağ Üniversitesi Ekonometri Bölümü 2. sınıf öğrencisi Tuğberk Yıldırım kripto paralarla ilişkisini şöyle anlatıyor: “Sivaslıyım, babam şoför, annem belediyede sosyal hizmetlerde çalışıyor. Bitcoin’i ve bu piyasayı elimden geldiğince takip etmeye çalışıyorum. Fiziksel çalışmayla kazanacağımdan daha fazla parayı aklımı kullanarak sağlayabilirim. Öğrenciler arasında çok popüler bir durum. Ne yazık ki insanların çoğu kulaktan dolma verilerle yatırım yapıyor. Bunu riskli bir durum olarak görüyorum. Paypal ülkemizde kullanılmasa da daha benzer uygulamalar sayesinde 18 yaş altı bu yatırımları çok rahat yapabiliyor. Kripto paralara duyduğum ilgi üniversitede ekonometri bölümünü seçmeme neden oldu. Bu sayede tüm olan biteni istatistiksel olarak algılamam da bana çok fayda sağlıyor. Kaybettiğim de oluyor ama bu işin geleceği olduğunu düşünüyorum.”
İSTANBUL Üniversitesi Radyo, Televizyon ve Sinema bölümü 4’üncü sınıf öğrencisi Enes Akkoyun son iki yıldır Bitcoin ile ilgileniyor. Akkoyun, “Küçüklükten beri teknolojiye merakım vardı. Teknolojiye olan ilgimden dolayı bir risk olsa dahi denemem gerektiğini düşündüm. Yatırım olarak değil de geleceğin teknolojisi olduğuna inandığım için girdim bu olaya. Geçen sene pandemi döneminde çok popüler hale geldi. Haberlerde konuşulmaya başladıkça insanların harekete geçtiğini gördüm. Ama ne olursa olsun bilgi sahibi olmadan yapılmamalı” diye konuştu.
DUKE Üniversitesi’nde Bitcoin üzerine yürütülen bir araştırmaya göre, eğer bir olay art arda iki kez gerçekleşirse insan zihni o olayın yeniden gerçekleşeceğini otomatik olarak öngörüyor.
Bitcoin yatırımlarının da art arda birkaç hafta yükselişiyle birlikte, geleceği belirsiz olmasına rağmen yatırımcıların artışın devam edeceğine dair inançları artıyor. Bu kripto paranın değeri arttıkça kişilerin tahminlerine daha fazla güvenmeleri gerektiğine dair duyguları da güçleniyor.
Stanford Üniversitesi’nde psikologlar tarafından yürütülen bir araştırma ise yatırımcıların asıl korkusunun maddi kayıp yaşamaktan çok diğer yatırımcılardan daha az kazanmak olduğunu ortaya koydu. Bu noktada devreye giren adrenalin ve kişinin risk faktörlerinden aslında haz duyuyor olması da Bitcoin tutkusunun sürmesi ve popülerliğinin artması konusunda belirleyici olabiliyor.