Diyarbakır’da, meslek odalarının yaptığı araştırmalara göre 2018 yılında kentte bin 252 işyeri kapandı. 2019 yılının ilk altı ayında ise 912 iş yeri kapanırken, tedbir alınmaması durumunda bu sayının yıl sonuna kadar bin 600’ü geçeceği belirtiliyor. Ekonomik sıkıntılardan dolayı iş yerlerinin kapanması ile işsizlik oranları da her geçen gün artıyor. Genç nüfusun yoğun olduğu kentte artan işsizlik oranı mevsimlik göçe zorluyor. İş bulamayan vatandaşlar ise günlük işlerde çalışarak geçimini sağlama çabasında.
Diyarbakır’da yoksulların yoğunlukta yaşadığı merkez Bağlar İlçesi’nde günlük yevmiye ile çalışanların sayısı bir hayli yüksek. Kentin en büyük merkez ilçesi olan Bağlar, kırsaldan kente yaşanan göçlerin ana merkezlerinden biri. 1990’lı yıllardaki köy boşaltmalarının ardından en çok burası göç aldı. Kiraların da uygun olması nedeniyle göç edenlerin ilk tercihlerinden biri.
YOKSULLARIN BULUŞTUĞU NOKTA: AMELE PAZARI
Bağlar’ın merkezi noktalarından biri olan Dörtyol kavşağında açığa çıkan görüntü de buna işaret ediyor. Kimisi sabah 05.00 kimisi de 06.00’da bu kavşağa gelerek günlük iş bekliyor. Burası kentte ‘Amele Pazarı’ olarak biliniyor. 1970 yılından beri var olduğu söylenir. Sabah erken saatlerde kavşağa gelen genç orta yaş ve bazen de yaşlı vatandaşlar kamyonet veya başka araçlarla inşaat, nakliye, tadilat gibi işlerde çalıştırılmak üzere götürülüyor. Günlük yevmiyeleri 50 ile 100 TL arasında değişiyor. Suriyeli mültecilerin ucuz iş gücü ile çalıştırılması nedeniyle son zamanlarda günlük yevmiye 30 TL’ye kadar düştüğü belirtiliyor. Kimi vatandaşlar da çekçek arabalarıyla gelerek yük çıkmasını bekliyor. Burası aynı zamanda kentteki ekonomik gidişata ilişkin de fikir veriyor. Kimi dönem işçi sayısı azken, kimi dönem ise bir hayli fazla oluyor.
‘CEBİMİZDE SİMİT YİYECEK PARAMIZ BİLE YOK’
Sputnik Türkiye Diyarbakır’ın ‘Amele Pazarı’na giderek işçiler ile görüştü. Yaşadıkları zorlukları anlatan işçiler, bir hayli şikayetçi. Kimisi konuşmaktan çekinirken kimisi de “Hep konuşuyoruz ama değişen bir şey yok” diyor. Mehmet adlı orta yaşlı bir işçi “Bir büyüğümüz yok, sahip çıkan yok. Hani bir hayvanı salıverip başı boş bırakırsınız ya işte bizim de halimiz böyledir. O hayvanlar gibi burada başıboş yaşıyoruz. Sabah saat 06.00’da kalkıyoruz, 07.00’da buradan gidiyoruz. Cebimizde simit yiyecek paramız bile yok. Akşam eve gidince eşim ‘çocuk bezi yok, elbise yok ekmek yok’ diyor. ‘Çocuk aç’ diyor. ‘Biz nasıl yaşıyoruz’ diyor. Bazı günler hiç çalışmadan eve gidiyoruz. Daha ne anlatayım size? Eve ekmek götürmek artık çok zor” diyor.
İşsizlik ve yoksulluğun en yoğun olduğu bu merkez ilçede hayat şartları bir hayli zor.
‘YAŞAMAK PERİŞANLIKTIR’
26 yıldır burada hamallık yapan Ramazan Yıldırım adlı işçi de şunları söylüyor: “Evden eve eşya taşıyorum genelde. Kum taşıyorum, tuvalet temizliyorum, inşaat işleri yapıyorum. Nakliye firmaları çıktığından beri doğru düzgün çalışamıyoruz. Bize ekmek kalmadı. Zar zor geçiniyoruz. 6 çocuk babasıyım. Suriyeliler geldiğinden beri bize de iş kalmadı. Çünkü onları ucuza çalıştırıyorlar. Karın tokluğuyla olmuyor. Yağı var, şekeri var, tuzu var hepsi masraftır. Memlekette iş kalmadı. Yaşamak perişanlıktır. Hiçbir mal varlığım yok. Hamallık yaparak çocuklarıma bakıyorum. Önceden biraz daha iyiydi işler ama şimdi eve ekmek götüremiyoruz. Önceden günde 2-3 defa işe gidiyordum. Bu dönem berbat bir dönem.”
‘SORUN ÇÖZÜLMEZSE İNSANLAR AÇ KALIR’
“Burada insanlar perişan halde yaşıyor, iş yok, güç yok” diyen Şehmus Koç adlı işçi de şunları söylüyor: “Bu sorun çözülmezse insanlar aç kalır. Bir kriz var, burayı daha çok etkiliyor. İnşaat sektörü durmuş, durunca biz de çalışamıyoruz. Akşam eve ekmek götüremediğimiz günler oluyor. Bazen 10 TL bile kazanamıyoruz. Suriye’deki savaş son bulmalıdır ve insanlar evlerine geri dönmelidir. Bu bizi de biraz rahatlatır. Biz savaş istemiyoruz, bu sorun çözülmelidir artık. Daha önceden inşaat işinde çalışıyordum ama şimdi çalışamıyorum. Boştayım. Bir yıl kalmış emekli olacağım ama çalışacak yer bulamıyorum. Ev kiradır. Her ay 500 TL kira veriyorum. Ben şimdi ne yapacağım? Emekli olunca 1000 Lira alsam ne yiyeceğim, ne içeceğim? 1500 de alsam yine geçinemem. Millet perişan olmuş.”
Bağlar, kiraların da uygun olması nedeniyle göç edenlerin ilk tercihlerinden biri.
’50 YILDIR HAMALLIK YAPIYORUM’
50 senedir hamallık yaptığını belirten Mehmet Babur adlı işçi, daha önce işinin iyi olduğunu ama geçinemediği için buraya gelerek günlük yevmiye ile çalıştığını söylüyor. Babur “Daha önceden günde 20 hamalı işe götürürdüm. Bir nevi iş sahibiydim ama şimdi hamallık yapıyorum. Suriyeliler de gelince işler iyice azaldı. Suriyeliler geldiğinden beri onları ucuz iş gücüyle çalıştırdıkları için bize iş kalmıyor. Burada yevmiye 100 TL’dir ama Suriyelileri götürüp 30 TL’ye çalıştırıyorlar” şeklinde konuştu.