HAFTANIN GETİRİ LİDERİ YİNE GRAM ALTIN OLDU
Geçtiğimiz hafta, Borsa İstanbul’da işlem gören hisse senetlerinden döviz kurlarına yatırım araçlarının haftalık performansıyla başlayalım. BIST100 endeksi, en düşük 7,529.31 ve en yüksek 7,998.42 puanı gördükten sonra haftayı, önceki hafta kapanışına göre yüzde 1.01 değer kazanarak 7,993.85 puandan kapattı. 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı yüzde 1.44 artışla 1,900 TL’ye, Cumhuriyet altınının satış fiyatı ise yüzde 1.50 kazançla 12,770 TL’ye yükseldi. Çeyrek altının satış fiyatı 3,126 liraya çıktı. ABD Doları yüzde 0.24 değer kazanarak 29,0460 TL, Euro ise yüzde 1.82 kazançla 31,7110 TL oldu. Yatırım fonları ise yüzde 0.04 ve bireysel emeklilik fonları yüzde 0.15 değer kazandı. Bu haftanın da getiri şampiyonu gram altın oldu. Merkez bankalarının faiz artırımına son vereceği ve gelecek yıl içinde indirimlere gideceğine ilişkin bir fikir birliği oluşması, altındaki artışın sebeplerinin başında geliyor.
116
SÖZ KONUSU ASGARİ ÜCRETSE YETKİLİLERİN ‘AMA’SI ÇOK OLUYOR
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, “Bir taraftan işçimizin alım gücünü korumak, refahını artırmak elbette hepimizin amacı. Ama diğer taraftan işverenimizin de istihdamını devam ettirmesi, daha fazla insanı istihdam etmesi, kayıt dışına istihdamın kaymaması, rekabet gücünün dış dünyaya karşı korunması gibi haklı kaygıları var, söylemleri var, argümanları var. İşte buradaki dengeyi iyi kurgulamak gerekiyor” demiş. Tabii bu cümleler içinde TÜİK’in enflasyon rakamlarının gerçeği yansıtmadığı, asgari ücretlinin satın alma gücü paritesi dikkate alındığında açlık sınırının çok altında hayat mücadelesi verdiğine ilişkin bir şey yok. Hep diğer etmenler var! Şu an asgari ücret 11,402 TL, asgari ücretin işverene maliyeti 15,762 TL... Açlık sınırını 13,745 TL kabul etsek bile, asgari ücretli bu sınırın altında maaş alıyor. Yüzde 50 zam yapılsa net maaşları 17,103 TL olacak. Ve bu maaş 2024 sonuna kadar değişmeyecek, bu arada 2024 enflasyon beklentisi yüzde 36 ve bu da ham hayal!
216
ARTIK EMEKLİLER GEÇİM DEĞİL, YAŞAM MÜCADELESİ VERİYOR
Ben çoktandır hesap etmemeye çalışıyorum, emekliler o 7,500 TL ile karınlarını nasıl doyurabiliyor diye... Ama ucuzluk marketlerinde mercimek, bulgur alırken bile iki kez düşündüklerine çok tanık olmuşluğum var. Tabii kirada oturmayan ve bir çiftin ikisinin de emekli olduğunu varsayarak bu hesabı yapmak lazım, tek başına ve kirada bir emekli düşünmek artık imkansız! Ve 15 milyon 600 bin emeklinin yüzde 40’ı bu maaşı alıyor. Türkiye Emekliler Derneği (TÜED) Genel Başkanı Kazım Ergün, “2002 yılında, asgari ücretin yüzde 20 üzerinde olan taban emekli aylıklarımız, aradan geçen sürede ciddi bir şekilde eridi. 2017 yılından itibaren ise asgari ücretin altında kaldı. 2023 yılında emekli aylıklarının asgari ücret karşısındaki kaybı zirve yaparak, asgari emekli aylığı, asgari ücret karşısında yüzde 52 eridi” diyor. Asgari ücretin açlık sınırının altında olduğu bir ülkede onun yarısı kadar gelirle geçinmek nasıl olur? Düşünmesi bile kabus gibi...
316
ACI İLACI İÇTİĞİMİZİN RESMİDİR!
Gıda enflasyonu dar ve orta gelirlilerin belini büküyor, ama sağlık enflasyonunun da hiç geri kalır yanı yok! Zaten özel sağlık sigortası primlerini ödemeye çalışanlar biliyor, son iki yılda yüzde 300 civarı zamlanan poliçeler var. Özel hastanelere gidebilecek dar gelirli zaten kalmadı, orta gelirliler ise ancak özel sağlık sigortası varsa gidebiliyor. İlaç fiyatlarında durum da hiç iç açıcı değil. Devlet zoruyla sabit Euro kuruna çıpalanan ilaç fiyatları sebebiyle, zaten bazı ilaçları bulmak mümkün olmuyor, zira ithalatçılar o fiyatlara getirmiyor. Şimdi ise yüzde 25 zam kapıda! Yoksa ilaç kıtlığı çeker hale geleceğiz resmen... Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılmasına Dair Kararda Değişiklik öngören Cumhurbaşkanı Kararı Resmi Gazete’de yayımlandı ve ilaç fiyatlandırmasında kullanılan Euro kuru artırıldı. İlaç fiyatlarına gelen yüzde 25'lik zam kararı 25 Aralık 2023 tarihinde itibaren yürürlüğe girecek. Kararla, güncel bir Euro değeri yüzde 25 artırılarak 17.55 TL seviyesine yükseldi! Güncel Euro değeri daha önce 14 TL olarak uygulanıyordu. Çok irrasyonel bir durum değil mi?
416
ÖLÜMÜN BEDELİ BİLE AĞIRLAŞTI!
İstediğiniz yerde mezar bulmak zaten zordu, şimdi bulsanız da geride bıraktıklarınızı düşünmek zorundasınız! İBB, 2024 yılı ücret tarife teklifleri kapsamında mezarlık ücret ve hizmet bedellerine zam yaptı. İBB Meclisi tarafından alınan karara göre, 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak cenaze hizmetleri ve mezarlık ücretleri belirlendi. Tarifeye göre, gasilhane, tahta tabut, cenaze tabut örtüsü, cenaze defin işlemleri ve İstanbul dışına nakil gibi hizmetler ücretsiz verilmeye devam edecek. Tabutlu defin 480 TL’den 740 TL’ye, briket lahit 1,200 TL’den 1,850 TL’ye, yer bedeli hariç kabir nakli 2,420 TL’den 3,730 TL’ye, tek katlı lahit mezar 3,000 TL’den 4,620 TL’ye, çift katlı lahit mezar 4,000 TL’den 6,170 TL’ye yükseltildi. Mezarlıklar ise sınıfsal özelliklere sahip! Birinci grupta yer alan Karacaahmet, Nakkaştepe, Çengelköy 1. Kısım, Zincirlikuyu, Aşiyan, Nafibaba, Ulus ve Abide-i Hürriyet'te 7,260 TL olan yer bedeli 11,190 TL oldu. İkinci ve üçüncü sınıf mezarlıkların fiyatları sırasıyla biraz daha düşüyor.
516
YABANCI YATIRIMCI GELİRSE BELKİ YAZA DOĞRU GELECEK!
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, özellikle sonbaharda düzenledikleri toplantılara, 220 Amerikalı yatırımcının katıldığını belirterek, “Bu Türkiye’ye ilginin arttığını ortaya koyan bir gösterge” demiş. Görüşmelerde yatırım sinyalleri alıp almadıkları yönündeki bir soru üzerine Olpak, “BAE ile imzaladığımız ve çeşitli yatırımları da içeren 50 milyar dolarlık anlaşma önemliydi, o ateşleyici oldu. Yatırım sinyalleri alıyoruz, özellikle Avrupa ve Amerika’dan. İlk konuşulan sektör enerji, ikincisi dijitalleşme, sonrasında gıda, tarım ve sağlık sektörleri geliyor” açıklamasını yapmış. Buraya kadar umutlu bir açıklama, ancak devamında anlıyoruz ki, ilgi var, ama para yok! Zira yabancı yatırımcı önce yerel seçimleri bekleyecek, ardından da ekonomi yönetiminin hedefleri ne kadar gerçekleşiyor, ona bakacakmış. Demek ki iyi ihtimal gelecek yaza gelirse para gelecek, o da ekonomik göstergelere ve siyasi iklime bakacaklar öyle... Tabii o arada bir jeopolitik kriz daha patlak vermezse!..
616
TL, YENİDEN CARRY TRADE’İN İLGİ ODAĞI MI?
Bir zamanlar hatırlarsınız, “Japon ev hanımları TL’den para kazanıyor” benzeri haberler çıkardı. Bir de satır arasında ‘carry trade’ terimi. Tabii çok zaman geçti üzerinden!.. Kabaca tanımlarsak, carry trade, düşük faizli bir para biriminden borç alıp, yüksek faizli bir para birimine yatırarak aradaki faiz farkından kar elde etme yöntemi... Şu sıralar yabancı yatırım bankalarının uzmanları, mayıs ayındaki seçimlerin ardından rota değiştiren ekonomi politikasıyla TL varlıklar değerlendiğini, CDS’in 300 puanlar altına gerilediğini dikkate alarak not görünümü ve tahvillere ilişkin olumlu raporlar yayımladı. TL’deki değer kaybının her gün belirli oranda kademeli bir şekilde gerçekleşmesi ve ekonomi yönetimince atılan normalleşme adımlarıyla, carry trade olanağı uzun bir süre sonra yeniden doğmaya başladı. Pek çok yatırım bankası, yatırımcılarına Türk Lirası için ‘carry trade’ tavsiyesinde bulunuyor. Söz gelimi JPMorgan TL’nin yüzde 20 civarında carry getirisi potansiyeli yarattığını belirtiyor. UBS’e göre de TL üzerindeki carry stratejisi oldukça çekici.
716
TARIM-ÜFE’DEKİ DÜŞÜŞ BİRAZ OLSUN UMUT VERDİ
Tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) yıllık yüzde 50.47 arttı, aylık yüzde 0.95 azaldı. 2023 Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 0.95 azalış, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 43.56 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 50.47 artış ve oniki aylık ortalamalara göre yüzde 77.98 artış gerçekleşti. Sektörlerde bir önceki aya göre, tarım ve avcılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 0.72 azalış, ormancılık ürünleri ve ilgili hizmetlerde yüzde 1.18 azalış ve balık ve diğer balıkçılık ürünlerinde yüzde 10 azalış gerçekleşti. Ana gruplarda bir önceki aya göre tek yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 0.49 azalış, çok yıllık bitkisel ürünlerde yüzde 6.79 azalış ve canlı hayvanlar ve hayvansal ürünlerde yüzde 2.92 artış oldu. Yıllık artışın düşük olduğu alt gruplar sırasıyla, yüzde 22.78 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar ve yüzde 26.57 ile lifli bitkiler... Kasım 2023’te, endekste kapsanan 90 maddeden, 40 maddenin ortalama fiyatında azalış, 46 maddenin ortalama fiyatında ise artış gerçekleşti. Tarım-ÜFE’nin az da olsa düşüşe geçmesi, dar ve orta gelirlinin kabusu olan gıda enflasyonunda ileriye yönelik olumlu bir sinyal, ancak henüz bu düşüş eğiliminin sürdürülebilir olup olmadığını bilmiyoruz. Yaşayarak göreceğiz...