2022 Yükseköğretim Kurumları Sınavı'na (YKS) başvurular başladı. Adaylar 7 Mart'a kadar başvuruda bulunabilecek. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından yapılan sınavın birinci oturumu olan Temel Yeterlilik Testi (TYT) 18 Haziran'da, ikinci oturum Alan Yeterlilik Testleri (AYT) ile üçüncü oturum Yabancı Dil Testi (YDT) 19 Haziran'da gerçekleştirilecek.

Geçen sene oturum başına 90 lira olan sınav ücreti, bu yıl oturum başına 115 lira olarak belirlendi. Öğrencilerin üç oturumun tamamına girmek istemeleri halinde ÖSYM’ye ödemeleri gereken tutar 345 liraya ulaştı. Öğrenciler ve aileleri bu ücretin fazla olduğunu, ödemede sorun yaşadıklarını belirtse de ÖSYM bu ücretlendirmenin sınav sürecindeki giderler için gerekli olduğunu savunuyor. 

ÖSYM bir yıl içerisinde ortalama 50 sınav gerçekleştiriyor ve sınavlara toplamda yaklaşık 10 milyon kişi başvuruyor. Sınavlarda 1 milyon 600 bin sınav görevlisi yer alıyor. ÖSYM verilerine göre 2019-2021 yılları arasında gerçekleştirilen sınavlardan elde edilen toplam başvuru ücreti 2 milyar 131 milyon 866 bin 996 lira 84 kuruş.

Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) Başkanı Nejla Kurul’a göre başvuru ücretleri, sınav odaklı sistemin doğurduğu bir sonuç ve bu durum bütün eğitim kademeleri için geçerli. ÖSYM tarafından ciddi bir sınav ekonomisi yaratıldığını belirten Kurul, sınavların ücretsiz olması gerektiğini söyledi.

İşsiz ve sosyal yardımlarla geçinen milyonlarca ailenin olduğunu ve çocuklarının sınav ücretlerini ödemekte zorlandıklarını hatırlatan Kurul şöyle devam etti:

“Kimi öğrenciler için sınav ücretleri caydırıcı bir maliyet. Sınavlara girememe durumu ortaya çıkıyor. ÖSYM büyük bir sınav ekonomisinin başında güçlü bir şirket gibi çalışmalarını sürdürüyor. Sınav maliyetleri çok düşük bir düzeyde ama sınava girecek milyonlarca öğrenciyi düşündüğümüzde ciddi bir yük ile karşı karşıyayız. Elektriğe, doğal gaza, gıda fiyatlarına ve kiralara zamların yapıldığı bir dönemde, sınav ücreti harcamasının aile bütçesi üzerinden kaldırılması gerekiyor. Eğitim alanını ekonominin bir parçası gibi görme algısından vazgeçmek gerekiyor. Kalabalık aileler içerisinde aynı dönemde birden fazla çocuk sınavlara girebiliyor. Ekonomik yetersizlik bu noktada ciddi biçimde eğitim sisteminden uzaklaşma nedeni olabiliyor. Çocuklar girecekleri sınavı ertelemek zorunda kalıyor. Eğitim; kamusal, laik, anadilinde, demokratik ve cinsiyet eşitliğine dayalı bir şekilde en değerli insanlaşma deneyimlerinin yaşandığı bir alan olarak yeniden inşa edilmek zorunda.”

Öğrenci Veli Derneği (Veli-Der) Ankara Şube Başkanı Hülya Daran Dereci ise velilerin sınav ücreti karşısında yaşadıkları ekonomik çaresizliklere değindi.

Çok sayıda şikâyet aldıklarını aktaran Dereci, asgari ücret karşısında velilerin sınav ücretini ödeme imkanlarının olmadığını ifade etti ve şunları söyledi:

“Öğrencilerin pek çok harcama kalemi var, aileler zaten zorluk yaşıyor. Üniversite sınavına hazırlık süreci zaten epey masraflı bir dönem. İnsanlarda artık bıkkınlık ve isyan duygusu oluşmaya başladı. Ücretlerin tamamen geri çekilmesi gerekiyor. Öğrenciler herhangi bir işte çalışmıyor, para kazanmıyorlar. Para kazanmayan kişilerden para istemek hiç etik bir şey değil. Aileler sınav ücretlerini karşılayamadıkları için çocuklarını sınavlara sokmuyor. ‘Bu sınava da girme, beş tane sınav varsa ikisine gir’ diyorlar. Ekonomik anlamda insanlar zor durumda. Her şeye zam geldi. İnsanlar geçim sıkıntısı yaşıyor. Üzerine bir de sınav ücretleri eklenince mağduriyet daha da artıyor. Para kazanmayan çocukların sınavları ücretsiz olmalı.”

Haziran ayında gerçekleşecek YKS’ye başvuracak isimlerden biri de Hasan Özdemir. Sınava ikinci defa girecek olan Özdemir, geçtiğimiz sene de sınav ücretini ödeme konusunda sorun yaşadığını ve son gün ödemeyi gerçekleştirebildiğini söyledi.

Özdemir, kendisinin ve ailesinin sınav ücretine dair yaşadığı ekonomik kaygıları şu şekilde anlattı: 

“Babam emekli ve evimiz kira, bu yaşam koşullarında babamın emekli aylığı hiçbir şeye yetmiyor. Dershaneye gitmeyi geçtim, evde kendi başıma ders bile çalışamıyorum. Part-time işlerde çalışarak eve destek oluyorum. Sınav ücretini yatırmak bir yana, sınava hazırlanabileceğim kitapları bile alamıyorum. Daha önceki yıllarda üniversite sınavına hazırlanan tanıdıklar kitap konusunda yardımcı oluyor fakat sınav ücretini yatırmak konusuna gelince tek başımayım. 20 yaşındayım ve tek düşündüğüm şey evi nasıl geçindirebilirim, sınavdan bu koşullarda nasıl yüksek puan alabilirim. İlla ki bir şekilde sınav ücretini yatıracağım ama bu duruma düşmek, parasızlık sınavın önünde motivasyon kırıcı bir engel.”