Sahip olduğumuz birçok geleneksel değer hakkında detaylı bilgiye sahip olmadığımızdan gerçek kıymetinin de farkında değiliz. Günlük hayatımızı kolaylaştırmak adına geçmişten günümüze sayısız araç-gereç üretilmiş ve böylece sanayi ve teknolojinin yolu açılmıştır. Ancak teknolojinin sağladığı avantajlara rağmen insanlar geleneksel üretimden vazgeçmemiştir. Bunun sebebi elbette sağlıktır. Sağlık denilince sadece tüketilen gıda maddeleri akla gelmesin. Geleneksel üretimin insanın fiziki ve ruhsal sağlığına olan olumlu yöndeki katkıları da bunda önemli bir yer teşkil etmektedir. Bu bağlamda, Hakkâri yöresinde de çok yaygın olan “örgü” işleriyle bağlantılı yapılan bilimsel çalışmalar dikkat çekicidir. Peki örgü işlerinin sağlık adına ne gibi faydaları vardır?

• Yeme bozukluğunu düzenler,
• Gut hastalığını (eklemlerde ağrı, şişlik, hassasiyet ve sıcaklığa neden olan bir iltihap) iyileştirir,
• Alzheimer hastalığına karşı önleyici bir etkisi vardır,
• Depresyon, kaygı ve can sıkıntısını azaltır,
• Stresi, gerilimi ve endişeyi kontrol altında tutmaya yardımcı olur.

Görüldüğü gibi bu rahatsızlıkların hepsi insan beyni ile bağlantılıdır. Beyin pasif kaldığı zaman insan fiziksel ve zihinsel olarak olumsuz bir şekilde etkilenir. İnsanın daha sakin, huzurlu, etkin bir yaşamı sürdürebilmesi ve sağlıklı-mutlu olması insan zihninin-beyninin bir şeylere odaklanmasıyla mümkündür. “Örgü” işlerinin bu tür rahatsızlıklarda çok etkili olduğu bilimsel olarak da kanıtlandığına göre yöremizde yaygın olan örgü işlerini neden daha aktif kullanmayalım?

Türkiye’nin diğer şehirlerinde olduğu gibi Hakkâri’de de köyden kente göç hızlı bir şekilde devam etmektedir.  Bunun sonucunda da bilhassa bir meşguliyeti olmayan ev kadınları özellikle mental risk altında kalmaktadırlar. Bunun önüne geçebilmek için de Hakkâri yöresinde çok yaygın olan örgü işlerine onları teşvik etmek çok yerinde olacaktır. Böylece evde tek başına kalan kadınlar zamanını verimli bir şekilde geçirmeye başlayacakları gibi can sıkıntısına dayalı depresyona karşı korunmuş olacaklar.  Ev kadınların evdeki işlerinden arta kalan zamanlarını ve yoğun, stresli bir işte çalışan kadınların da mesai dışındaki zamanlarını buna ayırmalarını sağlayacak bazı özendirici yollara başvurulması gerekir.

Hakkâri yöresindeki örgü işleri köklü bir gelenek ve kültüre dayanmaktadır. Damat çorapları, gelin çorapları, rençber çorapları, namaz çorapları, seyahat için giyilen çorapların yanı sıra gelen misafirlere hediye edilen çorapların olduğuna hemfikiriz. Bunların yanında üzerine işlenen motiflerle farklı mesajları ve hikâyeleri de taşıdıklarını da biliriz. Bu bağlamda, çorap örücülüğünü özendirmek için şu tavsiyelerin etkili olabileceği kanaati taşıyorum.

• Evlenecek bir akraba veya komşunun kızına / oğluna armağan edilebilir.
• Geçmişte olduğu gibi sevdiklerimize veya misafirliğe gelenlere verilebilir.
• Motif anlamlarına göre kişiye özel olarak yün çorap hediye edebileceğimiz gibi dışarıda bunları pazarlayarak ev ekonomisine katkıda bulunulabilir…

Örgü ve dokuma gibi geleneksel el sanatlarımızın işlevsel yararları yanında sağlığımıza ve kültürel belleğimize katkılarının iyi bilinmesi temennisiyle